Sinds de wereldwijde quarantaine maakt de kerk de afgelopen drie weken een zeer opmerkelijke ontwikkeling door. 

Honderden jaren gingen mensen op zondag naar de kerk. Nu is er niets om naar toe te gaan. Je huis is je kerk. 

Ontelbare keren verzamelde de kerk zich rond een podium. Nu hebben we geen podia, alleen keukentafels. 

Uren, dagen en weken luisterden we naar een dominee of voorganger. Nu hebben we slechts de mensen dicht om ons heen om van te leren. 

Het intrigerende is dat de kerk zó begonnen is. In Handelingen lees je bijzonder weinig over voorgangers en niets over kerkgebouwen en podia. Kerk was waar de mensen leefden, woonden en speelden - thuis. Geloofsgemeenschappen waren zonder uitzondering klein, organisch en relationeel. En exact die kerk bloeide en groeide als kool… 

Afgelopen zondag zat ik op de bank. Ik dacht: we kunnen nu een livestream gaan kijken - een digitale versie van podium, voorganger en gebouw. Maar is het niet veel interessanter om gewoon zelf een samenkomst te hebben, in plaats van als gezin passief naar een scherm te zitten koekeloeren?  

Dus zette ik een halve taart van de dag ervoor op tafel, nodigde mijn vrouw en kinderen van zeven, tien en twaalf uit en stelde de vraag: wat is volgens jou het idee van een kerkdienst? ‘Aanbidden’, riep iemand. ‘Vertellen hoe het met je gaat’. ‘Elkaar helpen Jezus te zien’. ‘Samen bidden’. ‘Avondmaal vieren!’ ‘Elkaar vertellen wat God aan het doen is’. Allemaal raak. En uitstekend te doen aan onze keukentafel. 

En zo ontstond een heuse kerkdienst in huize Van der Kolk. Bij gebrek aan idee, plan of programma begon ik maar vragen te stellen. En vervolgens ging het vanzelf. We vertelden aan elkaar wat we dachten dat God ons had verteld afgelopen week. Het gesprek zat vol met verwijzingen naar Aslan als beeld van Jezus omdat we de avond ervoor samen Narnia hadden gekeken. We vierden avondmaal. Ik bedwong mijn neiging om zelf met brood en wijn aan de slag te gaan, maar dat de kinderen te laten doen. Zij deelden het rond en spraken zegende woorden (‘alsjeblieft, zodat je deze week wat minder irritant doet, in Jezus naam’). We gingen bidden. Voor elkaar. Voor de wereld. Voor onze buren. Vriendjes van kinderen. Tot slot stuiterden we een poosje door het huis met een of andere aanbiddingsplaylist en de stereo op 10. 

Dit moment was voor mij een van de hoogtepunten van de crisis tot nu toe. Kerk aan je eigen keukentafel. Zonder hulpmiddelen van buitenaf. Waarbij je gezin alles aan boord blijkt te hebben om een volwaardige ‘dienst’ te hebben. 

Iedereen deed mee. 
Iedereen had iets interessants te zeggen, de kinderen misschien nog wel het meest. 
Iedereen had vrienden en buren om voor te bidden. 
Het was geen moment saai.
Het was vrij van religieuze kletspraat. Het is alsof de aanwezigheid van kinderen alles echter maakt. 
Het was geen ‘doen alsof’, integendeel: het werd in al z’n eenvoud en rommeligheid een echte geestelijke ontmoeting. 

Natuurlijk, als je jongere kinderen hebt is dit anders. Als je single bent idem. Maar ik geloof dat er altijd een vorm van kerk-zijn is die past bij jouw setting. Want de kerk is een lichaam. En als je als lichaam bij elkaar komt, in wat voor samenstelling dan ook, ís dat de kerk. 

Waar het om gaat is dat deze crisis volgens mij een ongekende uitnodiging is om kerk-technisch gezien te stoppen met leunen op menselijke krukken, en om de kerk te voorschijn te laten komen op de plek waar jij leeft, werkt en speelt. Zijwieltjes eraf, zelf gaan fietsen. Veel leuker. 

Ik geloof geen moment dat God de veroorzaker is van de Corona-crisis. Maar als ik naar mijn eigen leven kijk, is het wel mijn ervaring dat Hij iedere crisis gebruikt om mij dingen te laten zien die er eerder al wel waren, maar die ik gewoon nog niet ‘zag’. 

Zou het kunnen zijn dat we door deze weken van ‘gedwongen’ huisarrest de essentie van de kerk aan het herontdekken zijn? Dat de kerk weer terugkomt op de plek waar ze ooit geboren is: in onze huizen, tussen onze buren, met onze kinderen en broers en zussen in de buurt, in eenvoud en rommeligheid? Jazeker, dat zou zomaar kunnen. 

Creatieve expressie ontstaat niet in een oneindige woestijn, maar in een zandbak. In beperkte tijd. Met beperkt talent. Met beperkt geld. 

'In die Beschränkung zeigt sich der Meister', zeggen mensen die dit snappen en bovendien behoorlijk goed Duits spreken. 

Daarom zijn deadlines essentieel. Zonder deadlines zou ik eindeloos in de woestijn rondzwerven en er bijzonder weinig uit mijn handen komen. 

Deadlines bepalen ons bij de randen van de zandbak en vragen ons als makers: kom, laat zien wat je hebt. Niet straks, maar nu. Kom uit je veilige luwte, kom tevoorschijn, maak contact met de wereld. 

Daarom haat ik ze. Want ik ben nog niet klaar. Het is nog niet perfect.

En daar wringt de emotionele schoen: deadlines bepalen me bij mijn ietwat moeizame relatie met mijn onvolkomenheid. De stukjes die ik schrijf. De presentatie voor mijn opdrachtgever. De maaltijd die ik kook voor vrienden. De podcast die ik maak. Ik wil dat het een 10 is. Maar het is een 7. En op een goeie dag een 7+. En als ik kook een 6. Wie zit daar nou op te wachten?

En precies daarom zijn deadlines mijn vrienden. Omdat een 7 die moedig en kwetsbaar tevoorschijn komt (‘kijk, dit heb ik gemaakt, alsjeblieft’) beter is dan een 9,5 die eindeloos en onzichtbaar in de veilige woestijn blijft dwalen, wachtend tot het een 10 is. 

P.S. LEREN CREËEREN is een workshop waar je leert omgaan met deadlines. Vandaag oefening 1: besluit of je wel of niet mee gaat doen (terwijl je het liefst nog meer tijd had gehad om te wikken en te wegen). Want VANDAAG (vrijdag 27 maart 12.00 uur) is de deadline om je op te geven voor de speciale Corona-editie, incl. 80% korting en alles. 

De vraag is niet óf je door deze crisis financieel geraakt wordt, maar hoe hard. De impact op horeca-ondernemers is enorm. Ook veel ZZP-ers hebben plotsklaps aan het eind van hun buffer nog een maandenlange financiële woestijn door te wandelen.

We zijn deze dagen collectief een paar verdiepingen in de Maslow-pyramide aan het zakken, waarbij sommigen van ons de bodem raken en zich beginnen af te vragen: hoe ga ik de komende maanden in ’s hemelsnaam mijn gezin van eten voorzien?

Ja maar Jasper, wat is je punt? Daar zijn inmiddels toch allerlei mooie regelingen voor? Daar trekt de overheid toch miljarden voor uit? Dat is toch opgelost?

Ja, ammehoela: 1) voor veel mensen is die hulp gewoon niet genoeg om uit de problemen te komen, en veel belangrijker: 2)  de overheid is niet aan zet - de kerk is aan de beurt! 

De atheïstische historicus Tom Holland (die in zijn recente boek Heerschappij ernstig begint te flirten met het christelijk geloof) hoorde ik laatst zeggen: ‘Jezus bracht een radicaal vernieuwend mensbeeld met zich mee, namelijk: 1) mensen zijn fundamenteel gelijk, en 2) de sterke helpt de zwakke.’

Geheel in deze lijn zegt Paulus tegen een jonge kerk in Korinthe die net als wij financiele uitdagingen kenden: ‘Uit het oogpunt van gelijkheid is er op dit moment uw overvloed om wat hun ontbreekt aan te vullen, opdat ook hun overvloed er is om wat u ontbreekt aan te vullen, opdat er gelijkheid zal zijn.'

Met andere woorden: jongens, zorg dat niemand tekort komt. Want iedereen is gelijk. Geld een privé-aangelegenheid? Niet in het Koninkrijk van God. Als je over hebt: weggeven. Als je tekort hebt: ontvangen. Aldus de aanwijzingen van De Koning in tijden van crisis. 

En dat had in die kerken in Korinthe hele praktische consquenties: ‘Wie veel had verzameld, had niet over; en wie weinig had verzameld, niet weinig.’  Wat dat betekende voor mensen met grote buffers? Dokken. 

Liefde is pas liefde als het je wat mag kosten. 

De primaire roeping van de kerk is om van elkaar te houden op een manier waardoor de wereld zegt: ‘kijk, hoe die mensen met elkaar omgaan is niet normaal, die gasten weten wat liefde is, dit is aantrekkelijk.’ Pas als dát gebeurt, beginnen we Jezus op een waardige manier te representeren in deze wereld. 

Zelden heeft de kerk een grotere kans om te laten zien dat het haar qua liefde menens is. Simpelweg door als je overvloed hebt against all odds bakken geld weg te geven, en - als je het nodig hebt - bakken geld te ontvangen. Niet alleen binnen de kerk, maar ook aan je overbuurman en je tante uit Marokko. 

Laten we alsjeblieft deze kans verzilveren, letterlijk, om de mensen in onze directe omgeving die momenteel hard geraakt worden financieel lief te hebben. 

De overheid kan dit niet.De overheid hééft geen geld. Ze kan alleen geld doorsluizen. Het kost haar niets. Daarom kan ze niet liefhebben. 

Wij wel. En dit is onze kans.

P.S. Zit je financieel in de problemen? En zie je geen deur om op te kloppen? Stuur me een berichtje. Ik meen het.